We worden overstelpt met veelbelovende detoxproducten. Een paar dagen alleen sapjes, of elke avond een detox-thee, en je lichaam is gezuiverd. Klinkt te mooi om waar te zijn? Dat is het ook. Detoxen is in realiteit net iets ingewikkelder dan dat. Toch heeft iedereen er baat bij zijn of haar lichaam regelmatig te ontgiften, maar dan wel op de verantwoorde manier.

Om te begrijpen waarom detoxen zo belangrijk is, moeten we de waarheid onder ogen zien: we leven in een vervuilde wereld. We worden elke dag verleid door slechte voedingsmiddelen; de lucht die we inademen is onder andere door auto’s en industrie niet fris en zuiver meer, onze cosmetische producten zitten vol stoffen die ons lichaam vervuilen. En dan hebben we het nog niet gehad over alle schadelijke effecten van medicatie. Als je alles bij elkaar optelt, is het bijna ongelooflijk dat we nog kunnen functioneren. En toch worden we niet massaal ziek. Ons lichaam is namelijk zo ingenieus ontworpen dat het giftige stoffen netjes wegzuivert. Wat is dan het probleem? Wel, teveel is teveel. Door jaren van vervuiling slaat ons lichaam heel wat gifstoffen op in cellen, en heeft het nood aan doorgedreven ontgifting.

Ons belangrijkste ontgiftingsorgaan is de lever. En naast ontgiften heeft die nog een andere belangrijke job: hij levert wanneer nodig energie voor ons immuunsysteem. Slechte voeding zorgt ervoor dat de lever overuren moet maken om het immuunsysteem op peil te houden, en hij dus geen tijd over heeft om een tweede essentiële taak te vervullen: het lichaam ontgiften. Daarom is het goed dat we af en toe onze lever ondersteunen met een “detoxkuur”.

Misschien is het nuttig om eerst te bekijken wat detox niet is. De mythe is dat het simpelweg om het uitscheiden van stoffen gaat. Of dat het een proces is dat je in gang kan zetten door enkel een kuurtje vasten, of in het ergste geval “sapjes”. Maar echt ontgiften is veel meer dan dat. De vervuilde wereld brengt heel wat giftige stoffen (toxines) binnen in ons systeem die lichaamsvreemd zijn, en ons lichaam weet dus niet wat het daarmee moet doen. Wanneer de lever niet optimaal presteert, zetten de toxines zich vast in vet en bindweefsel. Ze blijven dus in het lichaam zitten, tot we een manier vinden om ze uit te scheiden. Dat doen we door de lever – en daarmee het ontgiftingsproces – te ondersteunen. Ontgiften is dus een dagdagelijks proces en een detoxkuur is niet meer (of minder) dan de lever daarin ondersteunen. Door op de juiste manier te detoxen stimuleer je een proces in de lever dat de toxines omzet die werden vrijgemaakt door vetverbranding. De toxines worden oplosbaar in water of vet, waarna het lichaam ze ditmaal wel kan uitscheiden. Deze omzetting heet biotransformatie.

Het proces van biotransformatie bestaat uit twee fasen, die allebei belangrijk zijn en aan het juiste tempo moeten plaatsvinden. In fase 1 worden toxines wateroplosbaar gemaakt. Stoffen die oplosbaar zijn in water kunnen gemakkelijk via bijvoorbeeld urine of zweet het lichaam verlaten. In fase 2 maken we giftige stoffen die na fase 1 nog steeds niet uitgescheiden konden worden, vetoplosbaar. Zo kunnen ze via de stoelgang worden afgevoerd. Het is heel belangrijk dat de twee fases op het juiste tempo verlopen, dat je je lichaam – en dan vooral je lever – de juiste voedingsmiddelen geeft, en dat je bepaalde voeding volledig uit je dieet schrapt tijdens de detoxperiode. Ontgiften is namelijk niet helemaal zonder risico’s.

Samengevat zijn dit de vereisten voor een succesvolle detox:

• Je immuunsysteem moet op een normaal niveau werken, zodat de lever kan ontgiften.
• De toxines moeten vrijkomen, wat gebeurt door je lichaam de juiste voeding te geven en vetverbranding te stimuleren.
• Beide fases van biotransformatie moeten op het juiste tempo verlopen om tussenproducten tussen beide fases te vermijden.

Het is belangrijk om de detox op de juiste manier aan te pakken, anders hebben je inspanningen weinig zin. Wat bijvoorbeeld niets uithaalt, is dat je uitscheiding gaat bevorderen zonder eerst de toxines vrij te maken. Dan mag je nog zoveel moeite doen, de giftige stoffen blijven gewoon in je lichaam zitten, want ze zitten vast in bindweefsel of vet.

Het omgekeerde is nog problematischer: vetverbranding op gang trekken, en dus toxines laten vrijkomen, zonder dat de uitscheiding goed werkt. Dat kan gebeuren als de darmen stilliggen bij constipatie. Dan vindt er geen uitscheiding plaats en worden alle toxines simpelweg opnieuw opgeslagen in vet en bindweefsel.

Andere problemen kunnen ontstaan als je immuunsysteem overactief is. Het lichaam is dan immers druk bezig met energie leveren voor de lever, door lichaamseigen eiwitten om te zetten naar glucose, als voedingsbron voor het immuunsysteem. De lever geeft daar immers altijd voorrang aan, en terwijl hij daar druk mee bezig is, kan hij niet ontgiften.

Als je de detox niet op de juiste manier uitvoert kan je ook per ongeluk je immuunsysteem ter hoogte van de lever overactief maken. Als fase 1 sneller verloopt dan fase 2 ontstaan er tussenproducten, in de vorm van vrije radicalen, die schade kunnen toebrengen aan de lever, wat ontsteking in de hand werkt, en bijgevolg het immuunsysteem overbelast.

In dat geval heeft het dus ook geen enkele zin om vetverbranding te stimuleren. Als je lever voorrang geeft aan het immuunsysteem en de ontgiftingsfunctie niet kan uitvoeren, zullen de toxines niet uit je lichaam komen. Je lever vindt die beschadiging ook helemaal niet zo leuk.

Tenslotte kan een te hoge intake van fructose en/of glucose je ontgifting in de weg staan. De suikers zorgen ervoor dat je lichaam zijn energie haalt uit koolhydraten in plaats van uit vetten, waardoor je dus niet de vetverbranding stimuleert die je nodig hebt om de toxines te kunnen uitscheiden. Vooral fructose is een echte ‘vervetter’ van de lever. Nog een extra reden waarom detoxen met sapjes vol koolhydraatconcentraten niet het beste idee is.